نگاهی به معماری قدیمی ترین مسجد ایران - وبلاگ امین و کیوان

به گزارش وبلاگ امین و کیوان، تهران (پانا) - مسجد جامع فهرج، قدیمی ترین مسجد ایران، در روستای فهرج از توابع مهریز استان یزد واقع شده است.

به گزارش هنرآنلاین؛ قدمت مسجد جامع فهرج که به مسجد کهن معروف است، به قرن اول هجری قمری می رسد و معماری آن نشان می دهد که این مسجد در دوره ساسانیان ساخته شده است. این مسجد در روستای فهرج از توابع مهریز استان یزد، واقع شده است.

مسجد جامع فهرج، تنها مسجدی در دنیا اسلام با قدمت طولانی است که ساختمان آن از ابتدا تا به امروز تغییر زیادی ننموده است. در مسجد جامع فهرج کماکان نماز خوانده می گردد.

معماری و نقشه این بنا از پیچیدگی چندانی برخوردار نیست. ساختمان مسجد فهرج از جنس خشت و گل است. در ساخت بخش های اندکی هم از آجر بهره گرفته شده که البته در ساختار اولیه مسجد وجود نداشته و به واسطه بازسازی به ساختمان اضافه شده است. این مسجد با الگوبرداری از مسجد پیامبر در مدینه ساخته شده است.

قسمت های اصلی بنای مسجد شامل: میان سرا، شبستان اصلی، شبستان زمستانی، ورودی ها و مناره است. مسجد فهرج از یک شبستان و رواق به دور یک حیاط مرکزی، تشکیل شده است. این شبستانی دارای سه دهانه است. دهانه میانی آن از دو دهانه چپ و راست آن عظیم تر است و قسمت پوشاننده سقف ها هم طاقی شکل است. عظیمی دهانه میانی، در سمت قبله، نشان دهنده محراب است. ارتفاع شبستان مسجد از سایر نقاط آن بیشتر است. حیاط این بنا به شکل یک مربع نامنظم است که بخش شمالی اندکی از بخش جنوبی پهن تر است. در شبستان مسجد، ستون های عظیم و کوچک تزئینی هم دیده می گردد.

محراب گچی مسجد فهرج در انتهای دهانه میانی شبستان است. عرض محراب 2 متر و 32 سانتی متر و ارتفاع آن هم 3 متر و 24 سانتی متر برآورد می گردد. بعلاوه یک محراب کوچک گچی، در سمت غربی محراب اصلی با فاصله خیلی کمی دیده می گردد.

یک پنجره مستطیل شکل درون یک قاب تزئینی چند پره هم در مقابل محراب و در زیر طاق دیده می گردد. جالب اینجاست که شبیه همین قاب را محققان در بقایای مسجد عظیم المتوکل در سامرا ثبت نموده اند.

این مسجد، همانند بسیاری دیگر از مساجد جامع دارای درب های ورودی متعدد است. درب ورودی مسجد فهرج در سمت جنوب غربی عمارت قرار گرفته است و دو درب ورودی دیگر که یکی باز و دیگری مسدود است، در سمت شرقی مسجد قرار گرفته اند.

در داخل مسجد هیچ اثری از گنبد،کتیبه، کاشی کاری و سایر صنایع مرسوم در ساخت مسجدهای دوره های بعدی دیده نمی گردد.

مسجد فهرج در تاریخ 30 آذر 1349 با شماره ثبت 906 در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.